Projektowanie schodów to proces, który wymaga precyzji i znajomości odpowiednich norm. Niezależnie od tego, czy planujemy schody wewnętrzne czy zewnętrzne, prawidłowe wymiary są kluczowe zarówno dla bezpieczeństwa, jak i komfortu codziennego użytkowania. W tym artykule omówimy obowiązujące normy dotyczące wymiarów schodów oraz przedstawimy praktyczne wzory, które pomogą Ci w ich prawidłowym zaprojektowaniu.
Podstawowe parametry schodów
Zanim przejdziemy do szczegółowych wymiarów, poznajmy podstawowe elementy i parametry schodów, które stanowią fundament każdego projektu:
- Stopień – pojedynczy element schodów składający się z poziomej części (stopnicy) i pionowej (podstopnicy)
- Stopnica – pozioma część stopnia, na której stawiamy stopę
- Podstopnica – pionowa część stopnia łącząca dwie stopnice
- Bieg schodowy – ciąg stopni pomiędzy spocznikami lub kondygnacjami
- Spocznik – pozioma płaszczyzna pomiędzy biegami schodowymi
Kluczowymi parametrami przy projektowaniu schodów są wysokość i szerokość stopnia oraz szerokość biegu schodowego. To właśnie te wymiary w największym stopniu wpływają na wygodę i bezpieczeństwo codziennego korzystania ze schodów.
Normy wymiarów schodów według przepisów
W Polsce wymiary schodów regulowane są przez Rozporządzenie Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. Znajomość tych przepisów jest niezbędna dla każdego, kto planuje budowę lub modernizację schodów.
Szerokość biegu schodowego
Minimalna szerokość biegu schodowego zależy od typu budynku i przeznaczenia schodów:
- Schody w budynku jednorodzinnym: minimum 80 cm
- Schody w budynku wielorodzinnym: minimum 120 cm
- Schody do piwnicy, na poddasze nieużytkowe: minimum 80 cm
- Schody w budynkach użyteczności publicznej: minimum 120-150 cm (zależnie od przeznaczenia i przewidywanego natężenia ruchu)
Wysokość i szerokość stopnia
Wymiary stopni powinny spełniać następujące kryteria:
- Maksymalna wysokość stopnia (podstopnicy): 17,5 cm dla budynków mieszkalnych i 15 cm dla budynków użyteczności publicznej
- Minimalna szerokość stopnicy: 25 cm dla schodów wewnętrznych i 30 cm dla schodów zewnętrznych
Suma dwóch wysokości i jednej szerokości stopnia powinna mieścić się w przedziale 60-65 cm. Ta zasada zapewnia ergonomię i wygodę użytkowania schodów.
Wysokość poręczy
Normy określają również wysokość montażu poręczy, co ma istotne znaczenie dla bezpieczeństwa użytkowników:
- Wysokość poręczy mierzona od wierzchniej krawędzi stopni: 90-110 cm
- Dla schodów o szerokości powyżej 4 m wymagane są poręcze pośrednie
- Odległość między poręczami pośrednimi nie powinna przekraczać 4 m
Wzory do obliczania wymiarów schodów
Projektując schody, warto skorzystać z kilku sprawdzonych wzorów, które pomogą określić optymalne wymiary i zapewnią komfort użytkowania przez lata.
Wzór Blondela
Najbardziej uznany i powszechnie stosowany wzór do obliczania wymiarów stopni to wzór Blondela:
2h + s = 60-65 cm
gdzie:
- h – wysokość stopnia (podstopnicy) w cm
- s – szerokość stopnia (stopnicy) w cm
Ten wzór pozwala zachować właściwe proporcje między wysokością a szerokością stopnia, dzięki czemu chodzenie po schodach jest naturalne i nie wymaga nadmiernego wysiłku.
Obliczanie liczby stopni
Aby obliczyć liczbę potrzebnych stopni, należy podzielić całkowitą wysokość do pokonania przez planowaną wysokość pojedynczego stopnia:
Liczba stopni = Wysokość kondygnacji ÷ Wysokość stopnia
Przykład: Jeśli wysokość kondygnacji wynosi 280 cm, a planowana wysokość stopnia to 17,5 cm, to: 280 ÷ 17,5 = 16 stopni.
Obliczanie długości biegu schodowego
Długość biegu schodowego można obliczyć mnożąc liczbę stopni przez szerokość stopnia:
Długość biegu = (Liczba stopni – 1) × Szerokość stopnia
Odejmujemy jeden stopień, ponieważ ostatni stopień jest już częścią górnego poziomu. Ten wzór pomaga określić, ile miejsca w poziomie zajmą projektowane schody, co jest szczególnie istotne przy ograniczonej przestrzeni.
Schody na poddasze – specjalne rozwiązania
Schody prowadzące na poddasze często stanowią wyzwanie projektowe ze względu na ograniczoną przestrzeń. W takich przypadkach warto rozważyć specjalne rozwiązania, które pozwolą efektywnie wykorzystać dostępne miejsce.
Schody zabiegowe i kręcone
Gdy dysponujemy niewielką przestrzenią, dobrym rozwiązaniem mogą być schody zabiegowe (ze zmianą kierunku) lub kręcone. Takie schody zajmują znacznie mniej miejsca niż tradycyjne schody jednobiegowe. Należy jednak pamiętać, że w przypadku schodów zabiegowych szerokość stopnia w najwęższym miejscu nie powinna być mniejsza niż 25 cm, by zapewnić bezpieczne stawianie stopy.
Schody składane i wysuwane
Na poddasze nieużytkowe można zastosować schody składane lub wysuwane. Takie rozwiązanie pozwala zaoszczędzić miejsce, gdy schody nie są używane. To idealne rozwiązanie dla rzadko użytkowanych przestrzeni, jednak należy pamiętać, że takie schody powinny mieć stopnie o szerokości co najmniej 20 cm i wysokości maksymalnie 20 cm, by zachować podstawowe standardy bezpieczeństwa.
Praktyczne wskazówki przy projektowaniu schodów
Na zakończenie przedstawiamy kilka praktycznych wskazówek, które pomogą Ci zaprojektować funkcjonalne i bezpieczne schody:
- Wszystkie stopnie w jednym biegu powinny mieć identyczną wysokość i szerokość – nawet niewielkie różnice mogą prowadzić do potknięć
- Minimalna szerokość spocznika powinna być równa szerokości biegu, co zapewnia wygodne poruszanie się
- Długość spocznika nie powinna być mniejsza niż 80 cm, by umożliwić bezpieczne zatrzymanie się
- Zaleca się, aby w jednym biegu znajdowało się nie więcej niż 17 stopni – dłuższe biegi są męczące i zwiększają ryzyko upadku
- Kąt nachylenia schodów w budynkach mieszkalnych nie powinien przekraczać 45°, co gwarantuje komfortowe użytkowanie
Prawidłowo zaprojektowane schody to nie tylko kwestia estetyki, ale przede wszystkim bezpieczeństwa i komfortu codziennego użytkowania. Stosując się do opisanych norm i wzorów, stworzysz schody, które będą nie tylko pięknym elementem architektury Twojego domu, ale również funkcjonalnym i bezpiecznym łącznikiem między kondygnacjami. Pamiętaj, że dobrze zaprojektowane schody służą przez dziesiątki lat, dlatego warto poświęcić czas na ich staranne zaplanowanie.
